Thiếu ngủ mãn tính không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe tổng thể mà còn gây ra những biến đổi tiêu cực trong quá trình chuyển hóa của cơ thể, đặc biệt ở phụ nữ. Tình trạng này khiến cơ thể không sử dụng insulin một cách hiệu quả, dẫn đến rối loạn đường huyết và gia tăng nguy cơ mắc các vấn đề tim mạch. Đặc biệt, với sự thay đổi nội tiết tố tự nhiên ở phụ nữ, càng dễ bị ảnh hưởng bởi thiếu ngủ, vì vậy cần duy trì giấc ngủ lành mạnh để bảo vệ sức khỏe lâu dài.
1. Insulin là gì?
Insulin là một hormone do tuyến tụy tiết ra, có vai trò chính trong việc điều chỉnh lượng đường (glucose) trong máu. Tình trạng kháng insulin ở phụ nữ là tình trạng các tế bào trong cơ thể không đáp ứng hiệu quả với insulin. Điều này khiến tuyến tụy phải tiết ra nhiều insulin hơn để duy trì mức đường huyết ổn định. Ở phụ nữ, tình trạng kháng insulin thường liên quan đến hội chứng buồng trứng đa nang, béo phì, tiểu đường và rối loạn nội tiết tố.
2. Thiếu ngủ làm tăng tình trạng kháng Insulin ở phụ nữ
Theo một nghiên cứu do Viện Y tế Quốc gia Mỹ tài trợ, tình trạng thiếu ngủ mãn tính có thể làm tăng tình trạng kháng insulin ở những phụ nữ khỏe mạnh, với những tác động rõ rệt hơn ở phụ nữ sau mãn kinh. Những phát hiện được công bố trên Tạp chí Diabetes Care nhấn mạnh tầm quan trọng của việc ngủ đủ giấc trong việc giảm thiểu nguy cơ mắc bệnh tiểu đường loại 2, căn bệnh có thể phát triển khi cơ thể không sử dụng hiệu quả một loại hormone quan trọng là insulin để duy trì lượng đường trong máu ở mức khỏe mạnh.
Tiến sĩ Marishka Brown, giám đốc Trung tâm nghiên cứu rối loạn giấc ngủ quốc gia tại Viện tim, phổi và máu quốc gia (NHLBI), đơn vị đồng tài trợ cho nghiên cứu này với Viện tiểu đường, tiêu hóa và thận quốc gia (NIDDK), cả hai đều thuộc NIH, cho biết: “Phụ nữ cho biết họ ngủ kém hơn nam giới, vì vậy việc hiểu được cách rối loạn giấc ngủ ảnh hưởng đến sức khỏe của họ trong suốt cuộc đời là rất quan trọng, đặc biệt là đối với phụ nữ sau mãn kinh”.
3. Nghiên cứu về tác động của việc hạn chế giấc ngủ đối với nguy cơ kháng insulin ở phụ nữ
Các nghiên cứu trước đây đã chỉ ra rằng việc hạn chế giấc ngủ có thể làm tăng nguy cơ mắc các tình trạng như bệnh tim mạch, tăng huyết áp và rối loạn chuyển hóa glucose, có thể dẫn đến tình trạng kháng insulin và tiểu đường loại 2. Tuy nhiên, nhiều nghiên cứu trong số đó chỉ được thực hiện ở nam giới hoặc tập trung vào việc hạn chế giấc ngủ nghiêm trọng trong thời gian ngắn.
Nghiên cứu hiện tại chỉ tuyển chọn phụ nữ và tìm cách xác định xem việc hạn chế giấc ngủ nhẹ và kéo dài – chỉ giảm 1,5 giờ mỗi đêm – có làm tăng lượng đường trong máu và insulin của phụ nữ hay không. Insulin giúp điều chỉnh lượng đường trong cơ thể và khi các tế bào của cơ thể tạo ra khả năng kháng insulin, chúng sẽ kém hiệu quả hơn và có thể khiến nguy cơ mắc tiền tiểu đường và tiểu đường loại 2 của một người tăng lên đáng kể.
Trong nghiên cứu này, các nhà nghiên cứu đã tuyển dụng 40 phụ nữ, độ tuổi từ 20 đến 75, có thói quen ngủ lành mạnh (ít nhất 7 đến 9 giờ mỗi đêm), lượng đường huyết lúc đói bình thường nhưng có nguy cơ mắc bệnh tim chuyển hóa cao do thừa cân hoặc béo phì hoặc có tiền sử gia đình mắc bệnh tiểu đường loại 2, tăng lipid trong máu hoặc bệnh tim mạch.
Để phục vụ cho nghiên cứu, những người phụ nữ đeo một cảm biến trên cổ tay để ghi lại giấc ngủ và xác định các kiểu ngủ thông thường của họ trong hai tuần và ghi nhật ký giấc ngủ hàng đêm. Sau đó, những người phụ nữ này hoàn thành hai giai đoạn nghiên cứu kéo dài sáu tuần theo thứ tự ngẫu nhiên – một giai đoạn mà họ tiếp tục tuân theo các kiểu ngủ lành mạnh của mình và một giai đoạn mà giấc ngủ bị hạn chế. Trong khoảng thời gian đó, họ nghỉ ngơi sáu tuần để hiệu chỉnh lại.
Trong giai đoạn ngủ đủ giấc, những người tham gia duy trì thời gian đi ngủ và thức dậy thông thường của họ. Trung bình, họ ngủ 7,5 giờ mỗi đêm. Trong giai đoạn hạn chế giấc ngủ, những người tham gia trì hoãn giờ đi ngủ của họ 1,5 giờ mỗi đêm, trong khi vẫn duy trì thời gian thức dậy thông thường của họ. Trong giai đoạn này, họ ngủ 6,2 giờ mỗi đêm, phản ánh thời gian ngủ trung bình của người lớn ở Hoa Kỳ không ngủ đủ giấc. Vào đầu và cuối mỗi giai đoạn nghiên cứu, những người tham gia đã hoàn thành xét nghiệm dung nạp glucose đường uống để đo nồng độ glucose và insulin trong máu, cùng với chụp MRI để đo thành phần cơ thể.
Các nhà nghiên cứu phát hiện ra rằng việc hạn chế giấc ngủ xuống còn 6,2 giờ hoặc ít hơn mỗi đêm trong sáu tuần làm tăng tình trạng kháng insulin lên 14,8% ở cả phụ nữ tiền mãn kinh và sau mãn kinh, với những tác động nghiêm trọng hơn đối với phụ nữ sau mãn kinh – lên tới 20,1%. Ở phụ nữ tiền mãn kinh, họ phát hiện ra rằng mức insulin lúc đói tăng lên để đáp ứng với việc hạn chế giấc ngủ, trong khi mức insulin lúc đói và glucose lúc đói có xu hướng tăng ở phụ nữ sau mãn kinh.
4. Giấc ngủ đóng vai trò quan trọng trong việc điều tiết Insulin
Marie-Pierre St-Onge, Tiến sĩ, phó giáo sư y học dinh dưỡng và giám đốc Trung tâm nghiên cứu giấc ngủ và sinh học tại Đại học Columbia Vagelos College of Physicians and Surgeons, Thành phố New York, đồng thời là tác giả chính của nghiên cứu cho biết: “Những gì chúng ta thấy là cần nhiều insulin hơn để bình thường hóa lượng glucose ở những phụ nữ trong điều kiện hạn chế giấc ngủ và ngay cả khi đó, insulin có thể vẫn chưa đủ để chống lại lượng glucose trong máu tăng cao ở những phụ nữ sau mãn kinh”. “Nếu tình trạng này kéo dài theo thời gian, thì có khả năng tình trạng thiếu ngủ mãn tính ở những người mắc tiền tiểu đường có thể đẩy nhanh quá trình tiến triển thành bệnh tiểu đường loại 2”.
Các nhà nghiên cứu cũng xem xét liệu những thay đổi về cân nặng cơ thể có giải thích được những thay đổi mà họ thấy ở mức insulin và glucose hay không, vì mọi người có xu hướng ăn nhiều hơn khi bị hạn chế giấc ngủ. Tuy nhiên, họ phát hiện ra rằng tác động lên tình trạng kháng insulin phần lớn không phụ thuộc vào những thay đổi về cân nặng cơ thể, và khi những phụ nữ này bắt đầu ngủ lại 7-9 tiếng mỗi đêm như bình thường, mức insulin và glucose trở lại bình thường.
“Nghiên cứu này cung cấp cái nhìn sâu sắc về tác động của tình trạng thiếu ngủ dù là nhỏ đối với sức khỏe ở phụ nữ ở mọi giai đoạn trưởng thành và mọi chủng tộc, dân tộc”, Corinne Silva, Tiến sĩ, Giám đốc Chương trình tại Phân khoa Bệnh tiểu đường, Nội tiết và Bệnh chuyển hóa tại NIDDK cho biết. “Các nhà nghiên cứu đang lên kế hoạch cho các nghiên cứu bổ sung để hiểu rõ hơn về cách tình trạng thiếu ngủ ảnh hưởng đến quá trình trao đổi chất ở nam giới và phụ nữ, cũng như khám phá các biện pháp can thiệp về giấc ngủ như một công cụ trong các nỗ lực phòng ngừa bệnh tiểu đường loại 2”.
